Yıldizeli İlçesi 24

Tekerlemeler: Çocuklar tarafından herhangi bir oyun içerisinde veya oyun öncesi ebe

seçiminde söylenen tekerlemelerden bazıları şunlardır:

Epenenek

El el epenek

Elden çıkan kepenek

Kepeneğin yarısı,

Bit bidenin karısı

Ebem yoğurt getirdi,

Pisik burnunu batırdı.

Pisik burnun kesile,

Minareden asıla.

Minarede bir kuş var,

Kanaıdnda gümüş var.

Allı gelin telli gelin,

Çek elinden birisinden birisini.

Portakalı Soydum

Portakalı soydum

Başucuma koydum

Ben bir yalan uydurdum

Duma duma dum

Kırmızı mum!

Açıl Kilidim

Açıl kilidim, açıl!

Açıl kilidim, açıl!

Bunun kilidi nerede?

Kedi kaçırdı.

Kedi nerede?

Ağaca çıktı.

Ağaç nerede?

Balta kesti.

Balta nerede?

Suya düştü.

Su nerede?

İnek içti.

İnek nerede?

Dağa kaçtı.

Dağ nerede?

Yandı, bitti, kül oldu!

O... Mo...

O... mo... kara do

Sime sime sime do

Lapatike lapatike bir bando.

Bilmeceler:

1- Hekâ hekti,

Çamura çöktü,

Çektiydim kuyruğu koptu. Cevap: Havuç

2- Hey hurtlar, huğurtlar!

Yusuf’u yiyen kurtlar!

Ayağından su içer,

Tepesinden yumurtlar. Cevap: Ekin

3- Yedi delikli tokmak,

Bunu bilmeyen ahmak. Cevap: İnsan başı

4- Çıt etmeden çalıya düştü. Cevap: Güneş

5- Dağdan gelir hefül hefül,

Ayakları halka demür

Vur başına otur, gemür. Cevap:Karpuz

6- Karnı küp gibi,

Boynu çöp gibi.

Isırınca sulanır.

Tadı şerbet gibi. Cevap: Armut

7- Dağdan gelir,

Taştan gelir.

Bağırır oğlak gibi. Cevap: Kağnı

8- Abdest alır, namaz kılmaz,

Cemaatten geri kalmaz. Cevap: Cenaze

9- Ezan okur, namaz kılmaz.

Avrat alır, nikah kıymaz. Cevap: Horoz

10- Dal üstünde kırmızı ışık. Cevap: Kiraz

GELENEKLER

SAYA GELENEĞİ

İlçe merkezinde ve köylerde “koç katımı”ndan yüz gün sonrasına denk gelen 25-26 şubat günleri “saya günleri”dir. Halk inanışına göre bu günler, kuzunun ana karnında tüylendiği günlerdir. Törene katılan gençler, kapı kapı dolaşarak şu manzumeleri okurlar:

Selam verdim selvi gelin,

Selamımı aldın mı?

Sayacı geldi, duydun mu?

Sağlak koyunu sağdın mı?

Sağlak koyunun anası,

Düü... dedi, meledi mi?

Çarpa çarpa yaladı,

Nenem kürdü, koyun otluğa durdu!

Ay karanlık gecede,

Görmüşsündür kurdu, koyun!

Ağ baldır yârim, koyun!

Gümbür gümbür yayarlar,

Ak kaymağın ağalara verirler.

Hey, biz iken biz iken!

Yedi yaşıma yettim.

Ee...bebem kara kız iken

Yedi yüz koyun güttüm.

Ahşar verdim alana,

Çıktı gitti belene.

Belende bir obası var.

Obası, yaylası kutlu olsun

Hem yoksula hem beyine.

Heresi hüresi

Kırklığa borat tepesi.

Biz açımızdan gezmiyoruz.

Bu, koyunun töresi.

Koyunun yüzü yetti,

Kuzunun tüyü bitti.

Şur’da elli gün kaldı,

25’i yaz, 25’i kış.

Hey, deyin uşaklar, hey!

Hey ne kaldı, ne kaldı?

Şur’da elli gün kaldı.

Elli günün ertesi,

Yoğurt çalar haftası.

Küpeciğe koyasın,

Gümbür gümbür yayasın.

Şu oğluma, şu kızıma diyesin.

Gönderin hanımlar, gönderin!

Yağdan, bulgurdan hey!

Hey hayadan hayadan!

Yılan aktı kayadan.

Açlığımızdan gelmedik

Töremiz var sayadan hey!

Dağda tavşan kovarım.

Düştüm, dizim ovarım.

Ergeninizi evermezseniz

Sizi evden kovarım.

Kılavuz geldi kapıya,

Yağ verelim tepsiyle.

Bir verenin kızı olsun,

İki verenin oğlu olsun.

Oğlan bize yoldaş olsun hey!

Bu manzumeler okunarak ev ev dolaşılır ve alınanlar, bir gün sonra helva ve pilav yapılarak birlikte yenir.

Bazı köylerde saya gezerken (saya sallarken) şenlik olsun diye, birine ayı elbisesi giydirilir ve boynuna çan takılır. Bir kişi de Arap olur, bunun kolların da zil takılır. Bazen de birkaç erkek çocuk, kız elbisesi giyerek dolaşır.

AD VERME GELENEĞİ

Sözlük anlamı ile ad, “insanın toplumsal ve bireysel kişiliğinin yanı sıra büyü ve gizem gücünü de belirten simge”dir. Ad, kişiliği oluşturan özelliklerden biridir. Bunun için de geleneksel yaşamın etkin olduğu yörelerde, yeni doğan çocuğa ad konması genellikle dinsel içerikli bir törenle olur. Seçilen adın, çocuğun geleceğini, karakterini, toplum içindeki yerini belirleyeceğine inanılır.

Çocuğa ad koyma, dinsel içerikli bir törenle yerine getirilir. Daha önce belirlenen ad, bu törenle çocuğa verilir.

Genellikle doğumdan sonra gelen bir hafta içinde çocuğa ad konur. Çocuğa ad koyma töreni evin en yaşlı kişisi tarafından gerçekleştirilir. Çocuğun sağ kulağına ezan okunup, sol kulağına da kamet getirildikten sonra, “Senin adın .....” denilerek ad koyma töreni gerçekleştirilmiş olur.

Yıldızeli yöresinde çoğunlukla kullanılan adlar ve bu adların söyleniş şekilleri:

Hüseyin: Üsüyn Süleyman: Sülüman

Ahmet : Ehmet Halil : Hallo

Ayşe : Anşa Necati : Necet veya Neco

Hasan : Hasso İsmail : İsmayıl

Mehmet : Memmet Recep : İrecep

Ramazan: Iramazan Nuri : Nurü

Bekir : Bekır Esma : Esme

İbrahim : İrbaham Mustafa : Mıstafa

Bahattin : Baho Selahattin: Selo

Esalettin : Esoç Fatih : Fati

Yunus : Yunis Rıza : İrıza

Yörede “Döndü, Döne, Yeter, Soner, Songül” gibi istek ve dilek bildiren isimler de sıklıkla kullanılmaktadır.

YILDIZELİ İLÇE TURİZİM

Ülkemiz son yıllarda dünya turizm pazarından önemli bir pay alsa da Sivas ili ve ilçelerinin dış turizm geliri yok denecek kadar azdır. Tarihi İpek Yolu üzerinde bir kavşak noktası olan ilçe günümüzde de Karadeniz Bölgesi’ni, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu’ya; doğuyu, batıya bağlayan bir geçiş noktasında yer almaktadır. İlçemizin dış turizm geliri yoktur; ancak bilhassa son yıllarda iç turizmde hareketlilik gözlenmektedir.

İlçe merkezinde her yıl ağustos ayında geleneksel olarak düzenlenen Karakucak Güreşleri Kültür ve Sanat Festivali, Sıcak Çermik Kaplıcaları, Şifalı Ilıca Suyu, Banaz Köyü’nde her yıl temmuz ayında düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri, Yıldız Dağı, tarihi ve doğal güzellikleri, ilçenin iç turizm potansiyelini oluşturan etkinlik ve değerlerdir.

Karakucak Güreşleri

Yıldızeli, tanıtım eksikliğini her alanda olduğu gibi turizm alanında da hissetmektedir. M.Ö.4500’e kadar uzanan ve 6500 yıl içerisinde oluşturulan tarihi ve kültürel değerleri, şifalı suları, eşsiz doğası yeterince tanıtılamamış, gerekli yatırımlar yapılamamıştır.

İlçede bulunan C.Ü. Meslek Yüksek Okulu öğrenci yakınlarının ziyaretleri, E-88 karayolu üzerinde yer alan Osmanlı Petrol Tesisleri ve Total Petrol Tesislerinin yol güzergahından geçiş yapan araç yolcularına verdikleri hizmet ve Yıldızeli misafirperverliği ile sundukları eşsiz yöresel yemekler turizm hareketliliğinin bir parçasını oluşturmaktadır.

Yıldızeli-Sivas karayolu 21. km.sinde Yıldızeli ve Sivas mutfağından örnekler sunan Bizim Ev etnografik eserlerle yapılan dekorasyonu ve nefis damak tadı ile misafirlerini ağırlamaktadır.

İlçe merkezinde 40 yataklı ve kaloriferli Yuvam Oteli, ayrıca Sıcak Çermik Kaplıca merkezinde 5 otel faaliyet göstermektedir. Ayrıca Emniyet Amirliği’nin ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü’nün misafirhanesi mevcuttur.

KAPLICALAR VE ŞİFALI SULAR

SICAK ÇERMİK

Sivas-Ankara Karayolu üzerinde, ilçeye 21 km mesafede, Sivas ilinin ve ilçenin en önemli kaplıca ve mesire yeridir.

İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Anabilim Dalı Başkanlığınca 2002 yılında yerinde ve laboratuarlarında yapılan analiz sonuçlarına göre; kaplıca suyunun termomineral sular grubu içerisinde yer aldığı, doğal sıcaklığının 20 Santigrat derecenin (43.3 C) üzerinde ve toplam mineralizasyonu 1000 mlg/L’nin (2818 mlg/L) üzerinde olduğu, sodyum, kalsiyum, bikarbonat ve karbondioksitli bir termomineral su niteliğinde olduğu tespit edilmiştir.

Romatizmal hastalıklar, kemik ve kireçleme hastalıkları, deri hastalıkları, kadın hastalıkları, böbrek ve idrar yolları rahatsızlıklarında banyo kürleri şeklinde iyi gelmektedir. Kaplıca suyu içilmemektedir.

KAMAN MADEN SUYU

İlçeye 22 km uzaklıkta Kaman Köyü’nde yer almaktadır. Üç ayrı lokasyondan çıkış gösteren, yaklaşık 10 maden suyu kaynağından toplam debisi 3 lt/sn olarak ölçülmüştür. Kaynak sıcaklıkları 13-15 C arasında değişiklik göstermektedir.

Maden suları gazlı (muhtemelen C02), ekşimsi tatta ve berrak özelliktedir. Çevresinde kükürt, karbonat ve demiroksit çökeltileri bırakmaktadır. Halk arsında böbrek ve safra kesesi taşlarının tedavisinde etkili olduğu inancı yaygındır.

ILICA KAYNAK SUYU

İlçeye 9 km mesafede Ilıca Köyü’nde yer almaktadır. 2002 yılında yerinde ve laboratuarlarda yaptırılan analiz sonuçlarına göre suyun doğal sıcaklığının 20°C derecenin (35,5° C) üzerinde olduğu için, termal sular içerisinde sınıflandırıldığı, mikrobiyolojik, bakteriyolojik, kimyasal ve fiziksel açılardan temiz olduğu tespit edilmiştir.

Fiziksel ve kimyasal özelliklerinden dolayı banyo ve içme kürleri şeklinde tedavi amaçlı kullanılabileceği anlaşılmıştır. Florür içeriği nedeniyle florür noksanlığında ve özellikle çocuk, ergenlik çağı ve yaşlılıkta, diş çürüğü önlemlerinde günlük 1,5 mlg florür alımını geçmemek koşuluyla içme kürü şeklinde kullanımı uygundur. Hareket sistemi, kalp-damar sistemi hastalıkları, lokomotor sistem hastalıkları, sinir sistemi hastalıklarında da banyo kürü şeklinde kullanılabilir.

Şu anda üzerinde basit sistemle yapılmış banyolar mevcut olup, yapılacak yatırımlarla önemli bir kaplıca turizm merkezi olabilecek özellikler taşımaktadır.

BAKIRCIOĞLU ÇERMİĞİ(UYUZ ÇERMİĞİ)

Bakırcıoğlu köyünde kaya mezarının da bulunduğu mevkii de doğal mağara ve sıcak su kaynağı yer almaktadır.

Halk arasında uyuz çermik olarak geçmekte olup, suyun uyuz hastalığı ve sivilcelere iyi geldiğine inanılmaktadır.

FESTİVAL VE ŞENLİKLER

GELENEKSEL KARAKUCAK GÜREŞLERİ KÜLTÜR VE TURİZM FESTİVALİ

İlçenin kültür ve turizm potansiyeli ile tanıtımını sağlamak, ata sporumuz olan güreşi ilçe genelinde özendirmek ve yaygınlaştırmak, ilçe halkını birlik, beraberlik ve kardeşlik duyguları ile şölen havası içerisinde bir araya getirmek, çeşitli aktiviteler düzenlemek suretiyle insanların iyi ve hoş zaman geçirmesini temin etmek, ilçe merkezinde ekonomik bir canlılık sağlamak için düzenlenen festival her yıl daha büyük coşkuyla büyüyerek bayram havasında geçmektedir.

PİR SULTAN ABDAL ŞENLİKLERİ

Her yıl temmuz ayının ilk haftasında Pir Sultan Abdal doğduğu yer olan Banaz Köyü’nde törenlerle anılmaktadır.

Ankara Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı katkılarıyla 2003 yılında 14.’sü gerçekleştirilen Pir Sultan Abdal Kültür Şenlikleri, 28-29 Haziran 2003 tarihlerinde Banaz Köyü’nde düzenlenmiştir.Şenlikler kapsamında; açılış ve konuşmalar, şiir dinletisi , semah gösterileri, imza töreni, söyleşi, panel ve konser gibi etkinlikler yapılmıştır.

KÖY ŞENLİKLERİ

Büyük şehirlere göç veren ilçedeki bazı köylere, ilçe dışındaki vatandaşlarımızın yazın belirli günlerinde toplu gelmeleri ile Çırçır, Kaman, Demirözü, Kadılı, Davulalan, Merkez Sarıkaya v.b köylerimizde köy şenlikleri düzenlenmektedir.

Bu günlerde köylerde büyük canlılık olmakta, yapılan piknik ve sohbetlerle memleket özlemleri giderilmekte, kültür bağları canlı tutulmaktadır.

MESİRE YERLERİ VE YAYLALAR

Doğal çevrenin hızla kirlendiği ülkemizde, ilçe piknik ve mesire yerleri açısından oldukça zengindir. Eşsiz güzellikteki yaylaları, Çağlar ve Etyemez göletleri, Sivas karayolu üzerinde yer alan Karayolları Ahmet Eser Parkı piknik alanı,Sıcak çermik,Ilıca köyü, Yolkaya köyündeki alabalık üretim çiftliği, Çamlıbel, halk arasında yatır veya ziyaret olarak tabir edilen Şeyhhalil, Kevgir Baba (Yolkaya Köyü), Sarıkaya ve benzeri birçok yer mesire için olarak gidilen mekanlardır.

Ülkemizde son zamanlarda önem kazanmaya başlayan yayla turizmi için İlçe önemli bir potansiyeli barındırmaktadır. Çamlıbel, Toraç dağı, Yıldız Dağı, Yusufoğlan, Avcıpınar, Yolkaya, Alaca, Belcik, Karalar, Eşmebaşı yaylaları ilçenin eşsiz güzellikteki yaylalarından birkaçıdır.