ULAŞ İLÇE HAYVANCILIK
Hayvancılık
01/03/1950 tarihinde faaliyete geçmiş olan Ulaş Devlet Üretme Çiftliği, kendi ürettiği mahsül ve canlı hayvanları hem ilçe hem de il genelinde pazarlamasını yaparak ilçeye ekonomik katkı sağlamaktadır.
Ulaş ilçesi’nin Coğrafi yapısı iklimsel şartları ve bitki örtüsü itibariyle hayvancılığa elverişli bir konumdadır. Çünkü ilçemizde yüksek platolar, bozkırların oluşturduğu uzun bir arazi yapısı ve mükemmel ot alanları mevcuttur. Yaylalarda bulunan ot türleri ise genelde kısa ve sert niteliklidir. Otlar kısa ve sert olduğundan biçimi de zor olmaktadır. Bu yüzdendir ki kır kesimlerinde biçim işi yapılmadığından çok geniş yaylım arazilerini oluşturmaktadır. Ulaş ilçesine bağlı köylerde arazi yapısı hayvan barınması ve yetiştirilmesi açısından çok verimli bir durumdadır. Çayır ve kısa mer’aların yaygınlığı hayvancılığı Ulaş ilçesinde temel uğraş haline getirmiştir.
Yöremizde her türlü hayvan yiyeceğine Alaf adı verilmektedir. Her türlü alaf otluk veya samanlık adı verilen yerlerde saklanmakta veya depo edilmektedir. Bu alafları genelde ise, yonca, goranga, fiy, ot, çayır otu, saman, kes (kurutulmuş ot) yedirilmektedir. Son yıllarda fenni yem verilmesi yaygınlaşmıştır.
İlçemiz TarEt Projesi uygulama kapsamında olup son yıllarda et sığırcılığı yönünde olumlu gelişmeler gözlenmektedir. İlerleyen yıllarda besiciliğin şehirdışına doğru yönelmesiyle bölgenin şehir merkezine yakın olması ile kara ve demiryollarına erişimi de gözönüne alındığında potansiyeli kullanmaya yönelik hareketlenmeler vardır.
Kangal köpeği yetiştiriciliği
Kangal köpeğinin de asıl yurdu Horasan illeridir. Horasandan gelen Türkmenler Anadolu’ya koyun sürüleriyle birlikte gelirken köpeklerini de beraberlerinde getirmişlerdir. Bölgede Kangal köpeği yetiştiriciliği Osmanlılar zamanında da devam ettirilmiş ve özel olarak yetiştirilmiştir. Kangal köpeğinin asıl memleketi Sivas’tır. Sivas’tan da Kangal ve Ulaş ilçeleridir.
Kangal köpeği, güçlü, güçlü olduğu kadar cesur ve oldukça da hızlı koşmaktadır. Sahibine bağlı ve koyun sürülerini kurda karşı korumaktan da pek mahir bir yeteneğe sahiptirler. Kangal köpeğinin diğer köpeklere göre her konuda çok hassas bir yapısı ve özelliği vardır. İlçede Tigem İşletmesi’ nde yetiştirme çiftliği bulunmaktadır.
Hayvancılıkla ilgili kelime ve deyimler
Davar: Koyun, keçi, teke (keçinin erkeğine verilen isimdir) vb. gibi hayvanlara verilen genel isimdir. Şişek: Bir yaşındaki kuzuya verilen isimdir. Dişi koyundur. Toklu: Bir yaşındaki erkek kuzuya verilen isimdir. Emlik: En son doğan küçük kuzuya verilen isimdir. Kuzuluk: Kuzuların konduğu yerin adıdır. Yatak: Koyunların dinlenmek için bırakıldıkları rüzgara açık yerin adıdır. Çebiş: Dişi keçiye verilen isimdir. Gidik: Keçinin kuzusuna verilen isimdir. Teke: Erkek keçinin ismidir. Dana: Bir yaşındaki buzağıya ve küçük inek yavrusuna verilen addır. Düveğ: İki yaşındaki danaya (dişisine) verilen isimdir. Yöremizde küçükbaş hayvanların gübresine Kemre ve tezek adı verilmektedir. Yöremizde tezek, yakacak olarak kullanılmaktadır.
ULAŞ İLÇE İDARİ YAPI
İdari Yapı
Ulaş, 1990 yılı 20 Mayıs tarihinde 20523 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan kararla ilçe statüsünü kazanmıştır. Ulaş, ilçe statüsüne kavuştuktan sonra idari birimler kurulmaya başlanmıştır. Ulaş Kaymakamlığı ilk olarak Belediye Başkanlığının şimdiki hizmet binasında çalışmalarına başlamıştır. Özel İdare ait iş merkezi şu an için ilçemizde Hükümet Konağı olarak kullanılmakta olup, bu binada Kaymakamlık, Malmüdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Müdürlüğü ve Özel İdare Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Köylere Hizmet Götürme Birliği hizmet vermektedir.
Ulaş İlçe Emniyet Amirliği İçişleri Bakanlığının 20.02.2001 ve Valilik Makamının 02.10.2001 tarihli onayı ile fiilen 05.11.2001 tarihinde Özel İdareye ait binada faaliyete başlamıştır. Ulaş İlçe Jandarma Komutanlığı kendi binasında hizmet vermektedir.
Ulaş PTT Merkez Müdürlüğünün binası kurumun kendisine ait olup 60 kanallı fiberoptik cihazla hizmet vermeye devam etmektedir.
TEDAŞ İşletme Şefliğinde kendi binasında hizmet vermekte olup tüm yerleşim birimlerinin elektrik işlemleri tamamlanmıştır.
Ulaş İlçe Merkez sağlık Ocağı 1975 yılında köy tipi sağlık ocağı olarak yapılmıştır. Ulaş İlçe Sağlık Grup Başkanlığı 1990 yılında tesis edilmiştir. Şu an Ulaş Hastahanesi’ nde görevine devam eden İlçe Sağlık Grup Başkanlığı’ na bağlı olarak Baharözü Sağlık Ocağı, Yenikarahisar Sağlık Ocağı ve köylerde dört adet sağlık evi bulunmaktadır.
Ulaş İlçe Tarım İşletme Müdürlüğü Sivas-Malatya karayolu ve demiryolu güzergahında , il merkezine 37 km. mesafede kurulmuştur. İşletme 1944 yılında Zirai Kombinalar adı altında faaliyete başlamış 01.03.1950 tarihinde 5433 sayılı Kanunla Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bünyesinde, 01.01.1984 tarihinden itibaren 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile inekhaneler-haralar ile birleştirilerek Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlanmış olup halen görevini sürdürmektedir.
Ulaş Adliyesi Belediye Hizmet binasında görevini sürdürmektedir. İlçe Tarım Müdürlüğü, İlçe Müftülüğü ve Telekom Şefliği ise kendilerine ait hizmet binalarında hizmet sunmaktadırlar. İlçede ayrıca T.C. Ziraat Bankası Belediye’ye ait binada, Tarım Kredi Kooperatifi ise kendi binasında hizmet vermektedir.
ULAŞ İLÇE İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
İklim ve Bitki Örtüsü
Doğu Anadolu ile İç Anadolu Bölgeleri arasında, İç Anadolu’nun doğu kesiminde yer alan Ulaş ilçesinin, iklimi karasaldır. Yazları sıcak ve serin, kış ayları soğuk ve karyağışlıdır. Denizden yüksekliği (rakım)1320 metredir. İlçenin en büyük dağı Tecer’ in en yüksek tepesi 3010 metredir. Yılın en sıcak ayları Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Bu aylarda sıcaklık ortalaması genellikle, +29-+30 derece arasındadır. En soğuk aylar ise, Aralık ve Ocak aylarıdır. Şiddetli kuru soğuk ve lodos rüzgarının etkili olduğu bu aylarda özellikle bazı günlerde ısı derecesi, -12-15 olmaktadır.
Bu mevsimde, gece ısı derecesi sıfırın altında 30-35 dereceye kadar düşebilmektedir. Şiddetli geçen kış mevsiminden sonra Şubatın sonuna doğru çıkması muhtemel vakit yelini, diğer adıyla “kabayel” beklenir. Kabayel, güneydoğudan eser. Karları hızla eritir. Soğukların şiddeti azalır. İnsanı üşüten kabayel için halk arasında “kara değer köz gibi, insana değer buz gibi” denilir. Halk arasında Mart dokuzu, abrıl beşi, berdül aceze gibi yılın belli soğuklarını belirtmek için bir takım iklimsel tarihler meydana getirmişlerdir.
Ulaş ilçesi, coğrafi konumu itibariyle Yukarı Kızılırmak havzasında yer alır. Yukarı Kızılırmak bölümünün arazisinde bol miktarda alçı taşı (Jips) bulunur. Alçı taşı kolay çözünür. Toprak içinde Jips miktarının fazla olması, toprağın verimliliğini azaltmaktadır. Geniş otlakların bulunması nedeniyle hayvancılık gelişmiştir. Fakat tarım yapılacak arazi oldukça azdır. Bölgenin engebeli olması Kızılırmak ve kollarını oluşturan akarsuların derin bir şekilde parçalaması, dağların geniş yer kaplaması nedeniyle tarım alanları azdır. Bu nedenle ormanların yıllar içerisinde yok edilmesiyle birlikte erozyon oldukça fazla boyutlara Ulaşmış durumdadır. Otlakların bol olması nedeniyle hayvancılık gelişmiştir. Tarım ürünleri olarak tahıl, şeker pancarı, sebze ve meyve çeşitleri yetiştirilmektedir.
İlçemiz, İç Anadolu bölgesi bitki topluluğunun karakteristik özelliklerini taşımaktadır. İlçenin yüksek yerlerinde meşe ağacı topluluklarına rastlanmaktadır. İlçenin genel Coğrafi alanında ise step formasyonu hakim durumdadır. Köylerde, sınırlı sayıda kavak ve söğüt ağaçları bulunmaktadır. İlçemizde, son yıllarda ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmiştir. Zaten yarıdan fazlası soğuk bozkırlardan oluşan Ulaş havzasının pek az bir kısmı da orta ve sıcak bozkırlardır. Bunların ise büyük bir bölümü otlaklar ve çayırlıklardır. Bilhassa çayırlar ve mer’alar yayla kısımlarında her ne kadar Doğu Anadolu’daki yüksek boylu otlar seviyesinde olmasa da ona yakın bir seviyededir. Bu durum ilçeye bağlı yayla köylerinin özellikle hayvancılıkla uğraşmalarına büyük imkanlar sağlamaktadır.
İlçemizde yetişen meyve ve sebze türlerinin haricinde ve kırsal bölgelerde kendiliğinden yetişen kırsal bitki türleri de bulunmaktadır. Bu bitkiler Ulaş ilçesinin hemen hemen her yöresinde bitmiş olduğu gibi özellikle de Tecer ve havalisinde ilçemizde kırsal kesimde yetişen kırsal bitkiler oldukça çok miktardadır. Bunlar: Böğürtlen, Kenger, Kuzukulağı, Kuşburnu (Civil), Karamuk, Yarpuz-Narpuz, Göbelek (Mantar), Ebelik, Yemlik, Madımak.
Hayvancılık
01/03/1950 tarihinde faaliyete geçmiş olan Ulaş Devlet Üretme Çiftliği, kendi ürettiği mahsül ve canlı hayvanları hem ilçe hem de il genelinde pazarlamasını yaparak ilçeye ekonomik katkı sağlamaktadır.
Ulaş ilçesi’nin Coğrafi yapısı iklimsel şartları ve bitki örtüsü itibariyle hayvancılığa elverişli bir konumdadır. Çünkü ilçemizde yüksek platolar, bozkırların oluşturduğu uzun bir arazi yapısı ve mükemmel ot alanları mevcuttur. Yaylalarda bulunan ot türleri ise genelde kısa ve sert niteliklidir. Otlar kısa ve sert olduğundan biçimi de zor olmaktadır. Bu yüzdendir ki kır kesimlerinde biçim işi yapılmadığından çok geniş yaylım arazilerini oluşturmaktadır. Ulaş ilçesine bağlı köylerde arazi yapısı hayvan barınması ve yetiştirilmesi açısından çok verimli bir durumdadır. Çayır ve kısa mer’aların yaygınlığı hayvancılığı Ulaş ilçesinde temel uğraş haline getirmiştir.
Yöremizde her türlü hayvan yiyeceğine Alaf adı verilmektedir. Her türlü alaf otluk veya samanlık adı verilen yerlerde saklanmakta veya depo edilmektedir. Bu alafları genelde ise, yonca, goranga, fiy, ot, çayır otu, saman, kes (kurutulmuş ot) yedirilmektedir. Son yıllarda fenni yem verilmesi yaygınlaşmıştır.
İlçemiz TarEt Projesi uygulama kapsamında olup son yıllarda et sığırcılığı yönünde olumlu gelişmeler gözlenmektedir. İlerleyen yıllarda besiciliğin şehirdışına doğru yönelmesiyle bölgenin şehir merkezine yakın olması ile kara ve demiryollarına erişimi de gözönüne alındığında potansiyeli kullanmaya yönelik hareketlenmeler vardır.
Kangal köpeği yetiştiriciliği
Kangal köpeğinin de asıl yurdu Horasan illeridir. Horasandan gelen Türkmenler Anadolu’ya koyun sürüleriyle birlikte gelirken köpeklerini de beraberlerinde getirmişlerdir. Bölgede Kangal köpeği yetiştiriciliği Osmanlılar zamanında da devam ettirilmiş ve özel olarak yetiştirilmiştir. Kangal köpeğinin asıl memleketi Sivas’tır. Sivas’tan da Kangal ve Ulaş ilçeleridir.
Kangal köpeği, güçlü, güçlü olduğu kadar cesur ve oldukça da hızlı koşmaktadır. Sahibine bağlı ve koyun sürülerini kurda karşı korumaktan da pek mahir bir yeteneğe sahiptirler. Kangal köpeğinin diğer köpeklere göre her konuda çok hassas bir yapısı ve özelliği vardır. İlçede Tigem İşletmesi’ nde yetiştirme çiftliği bulunmaktadır.
Hayvancılıkla ilgili kelime ve deyimler
Davar: Koyun, keçi, teke (keçinin erkeğine verilen isimdir) vb. gibi hayvanlara verilen genel isimdir. Şişek: Bir yaşındaki kuzuya verilen isimdir. Dişi koyundur. Toklu: Bir yaşındaki erkek kuzuya verilen isimdir. Emlik: En son doğan küçük kuzuya verilen isimdir. Kuzuluk: Kuzuların konduğu yerin adıdır. Yatak: Koyunların dinlenmek için bırakıldıkları rüzgara açık yerin adıdır. Çebiş: Dişi keçiye verilen isimdir. Gidik: Keçinin kuzusuna verilen isimdir. Teke: Erkek keçinin ismidir. Dana: Bir yaşındaki buzağıya ve küçük inek yavrusuna verilen addır. Düveğ: İki yaşındaki danaya (dişisine) verilen isimdir. Yöremizde küçükbaş hayvanların gübresine Kemre ve tezek adı verilmektedir. Yöremizde tezek, yakacak olarak kullanılmaktadır.
ULAŞ İLÇE İDARİ YAPI
İdari Yapı
Ulaş, 1990 yılı 20 Mayıs tarihinde 20523 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan kararla ilçe statüsünü kazanmıştır. Ulaş, ilçe statüsüne kavuştuktan sonra idari birimler kurulmaya başlanmıştır. Ulaş Kaymakamlığı ilk olarak Belediye Başkanlığının şimdiki hizmet binasında çalışmalarına başlamıştır. Özel İdare ait iş merkezi şu an için ilçemizde Hükümet Konağı olarak kullanılmakta olup, bu binada Kaymakamlık, Malmüdürlüğü, Nüfus Müdürlüğü, Tapu Sicil Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Müdürlüğü ve Özel İdare Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Köylere Hizmet Götürme Birliği hizmet vermektedir.
Ulaş İlçe Emniyet Amirliği İçişleri Bakanlığının 20.02.2001 ve Valilik Makamının 02.10.2001 tarihli onayı ile fiilen 05.11.2001 tarihinde Özel İdareye ait binada faaliyete başlamıştır. Ulaş İlçe Jandarma Komutanlığı kendi binasında hizmet vermektedir.
Ulaş PTT Merkez Müdürlüğünün binası kurumun kendisine ait olup 60 kanallı fiberoptik cihazla hizmet vermeye devam etmektedir.
TEDAŞ İşletme Şefliğinde kendi binasında hizmet vermekte olup tüm yerleşim birimlerinin elektrik işlemleri tamamlanmıştır.
Ulaş İlçe Merkez sağlık Ocağı 1975 yılında köy tipi sağlık ocağı olarak yapılmıştır. Ulaş İlçe Sağlık Grup Başkanlığı 1990 yılında tesis edilmiştir. Şu an Ulaş Hastahanesi’ nde görevine devam eden İlçe Sağlık Grup Başkanlığı’ na bağlı olarak Baharözü Sağlık Ocağı, Yenikarahisar Sağlık Ocağı ve köylerde dört adet sağlık evi bulunmaktadır.
Ulaş İlçe Tarım İşletme Müdürlüğü Sivas-Malatya karayolu ve demiryolu güzergahında , il merkezine 37 km. mesafede kurulmuştur. İşletme 1944 yılında Zirai Kombinalar adı altında faaliyete başlamış 01.03.1950 tarihinde 5433 sayılı Kanunla Devlet Üretme Çiftlikleri Genel Müdürlüğü bünyesinde, 01.01.1984 tarihinden itibaren 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile inekhaneler-haralar ile birleştirilerek Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğüne bağlanmış olup halen görevini sürdürmektedir.
Ulaş Adliyesi Belediye Hizmet binasında görevini sürdürmektedir. İlçe Tarım Müdürlüğü, İlçe Müftülüğü ve Telekom Şefliği ise kendilerine ait hizmet binalarında hizmet sunmaktadırlar. İlçede ayrıca T.C. Ziraat Bankası Belediye’ye ait binada, Tarım Kredi Kooperatifi ise kendi binasında hizmet vermektedir.
ULAŞ İLÇE İKLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ
İklim ve Bitki Örtüsü
Doğu Anadolu ile İç Anadolu Bölgeleri arasında, İç Anadolu’nun doğu kesiminde yer alan Ulaş ilçesinin, iklimi karasaldır. Yazları sıcak ve serin, kış ayları soğuk ve karyağışlıdır. Denizden yüksekliği (rakım)1320 metredir. İlçenin en büyük dağı Tecer’ in en yüksek tepesi 3010 metredir. Yılın en sıcak ayları Temmuz ve Ağustos aylarıdır. Bu aylarda sıcaklık ortalaması genellikle, +29-+30 derece arasındadır. En soğuk aylar ise, Aralık ve Ocak aylarıdır. Şiddetli kuru soğuk ve lodos rüzgarının etkili olduğu bu aylarda özellikle bazı günlerde ısı derecesi, -12-15 olmaktadır.
Bu mevsimde, gece ısı derecesi sıfırın altında 30-35 dereceye kadar düşebilmektedir. Şiddetli geçen kış mevsiminden sonra Şubatın sonuna doğru çıkması muhtemel vakit yelini, diğer adıyla “kabayel” beklenir. Kabayel, güneydoğudan eser. Karları hızla eritir. Soğukların şiddeti azalır. İnsanı üşüten kabayel için halk arasında “kara değer köz gibi, insana değer buz gibi” denilir. Halk arasında Mart dokuzu, abrıl beşi, berdül aceze gibi yılın belli soğuklarını belirtmek için bir takım iklimsel tarihler meydana getirmişlerdir.
Ulaş ilçesi, coğrafi konumu itibariyle Yukarı Kızılırmak havzasında yer alır. Yukarı Kızılırmak bölümünün arazisinde bol miktarda alçı taşı (Jips) bulunur. Alçı taşı kolay çözünür. Toprak içinde Jips miktarının fazla olması, toprağın verimliliğini azaltmaktadır. Geniş otlakların bulunması nedeniyle hayvancılık gelişmiştir. Fakat tarım yapılacak arazi oldukça azdır. Bölgenin engebeli olması Kızılırmak ve kollarını oluşturan akarsuların derin bir şekilde parçalaması, dağların geniş yer kaplaması nedeniyle tarım alanları azdır. Bu nedenle ormanların yıllar içerisinde yok edilmesiyle birlikte erozyon oldukça fazla boyutlara Ulaşmış durumdadır. Otlakların bol olması nedeniyle hayvancılık gelişmiştir. Tarım ürünleri olarak tahıl, şeker pancarı, sebze ve meyve çeşitleri yetiştirilmektedir.
İlçemiz, İç Anadolu bölgesi bitki topluluğunun karakteristik özelliklerini taşımaktadır. İlçenin yüksek yerlerinde meşe ağacı topluluklarına rastlanmaktadır. İlçenin genel Coğrafi alanında ise step formasyonu hakim durumdadır. Köylerde, sınırlı sayıda kavak ve söğüt ağaçları bulunmaktadır. İlçemizde, son yıllarda ağaçlandırma çalışmalarına hız verilmiştir. Zaten yarıdan fazlası soğuk bozkırlardan oluşan Ulaş havzasının pek az bir kısmı da orta ve sıcak bozkırlardır. Bunların ise büyük bir bölümü otlaklar ve çayırlıklardır. Bilhassa çayırlar ve mer’alar yayla kısımlarında her ne kadar Doğu Anadolu’daki yüksek boylu otlar seviyesinde olmasa da ona yakın bir seviyededir. Bu durum ilçeye bağlı yayla köylerinin özellikle hayvancılıkla uğraşmalarına büyük imkanlar sağlamaktadır.
İlçemizde yetişen meyve ve sebze türlerinin haricinde ve kırsal bölgelerde kendiliğinden yetişen kırsal bitki türleri de bulunmaktadır. Bu bitkiler Ulaş ilçesinin hemen hemen her yöresinde bitmiş olduğu gibi özellikle de Tecer ve havalisinde ilçemizde kırsal kesimde yetişen kırsal bitkiler oldukça çok miktardadır. Bunlar: Böğürtlen, Kenger, Kuzukulağı, Kuşburnu (Civil), Karamuk, Yarpuz-Narpuz, Göbelek (Mantar), Ebelik, Yemlik, Madımak.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder