Yıldizeli İlçesi 23

GİYİM-KUŞAM

Giysi, bir toplumun ve o toplumu oluşturan bireylerin zevklerini, yaşam tarzlarını ve karakterlerini yansıtır. Giysiler, bir toplum içerisinde anlaşma ve uzlaşma biçimidir. Aynı tarz giysileri giyen insanlar arasında toplum düzenini sağlayan gizli bir sözleşme vardır.

Giyim, beğeninin ve dolayısıyla uygarlığı ve ahlâkı etkileyen değerlerin ifadesidir. Toplumu ve devri sembolize eder.

Son yıllarda pek çok alanda olduğu gibi giyim-kuşam alanında da ülkemizde yörelere özgün çeşitlilik giderek kaybolmaktadır. Yıldızeli’nde yöresel giysileri artık dedelerimizin, ninelerimizin veya folklor ekiplerimizin üzerinde görebilmekteyiz.

Yıldızeli yöresinde eskiden erkekler fes veya şapka takar, şalvar ve cepken giyerlermiş. Fes, günümüzde sadece erkekler tarafından kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra –özellikle köylerde- kasket takma geleneği de devam ettirilmektedir.

Yörede eskiden kadınlar, üç etek, şalvar giyer; şal ve önlük takarlarmış. Köylerde hâlâ kadınlar tarlada çalışırlarken şalvar giymekte, madımak toplarken önlük takmaktadırlar. Kadınlar başlarını, “bürük” denilen yazmayla; genç kızlar ise, “İstanbul başı” denilen ve yüzü açıkta bırakacak biçimde örterler.

Köylerde ayakkabı olarak ise çoğunlukla çarıkların yerini lastik veya naylon ayakkabılar almıştır. Lastik ayakkabının parlak ve lüks olan çeşidine “cizlavut” denir.

YÖREYE AİT BAZI MANİ, TEKERLEME ve BİLMECELER

Maniler: Yıldızeli yöresinde mani söyleme geleneği genellikle kadınlar tarafından üç yerde ve biçimde devam ettirilmektedir:

1-Bulgur taşıyla bulgur çekilirken mani söyleme

2-Irgat gidildiğinde veya tarlada mani söyleme

3-Düğünlerde mani söyleme

Maniye maraz derler.

Gozele beyaz derler.

Ben sevdim, eller aldı.

Yana yana gez derler.

Ay doğar aşmak isyer.

Bal dodah yaşmah ister.

Şu benim cahıl gonüm,

Yâra gavuşmah ister.

Geden ay dutulur mu?

Bala duz gatılır mı?

Geceler bir yıl olmuş,

Yalunuz yatılır mı?

Sohu dibi gar imiş,

Gunden yannı erimiş.

Otuz iki meyvanın

En datlısı yârımış.

Al öynüğüm oğümde,

Gıvrım bağım belimde.

Çıhar çıhar sallanır,

Yâr gapının öğunde.

Oğlan adın İrecep,

Gun mü buldun gelecek?

Sohahlar buz bâlamış,

Düşüp de geberecek.

Gokde yıldız yüz altmış,

Gaşların keman çatmış.

İnsano’lun torpahdan,

Yârı nurdan yaratmış.

İlengerde duz olsam,

Böyük evde gız olsam.

Yâr gapıdan geçerken

Evde yalunuz olsam.

Çitim sarı, ben sarı,

Çitile gonmuş arı.

Benim bir seduğüm var:

Sızılmış oğul balı.

Defimin düzeni yoh,

Çalanın hezanı yoh.

Çıhdım çöplük başına,

Yârimden gozeli yoh.

Gediyom dur diyen yoh,

Kebap oldum yiyen yoh.

Ayrılık gomlâni,

Benden gayrı geyen yoh.